Als je bent opgegroeid in Midden Nederland met hooguit een park om de hoek en een plukje hei verderop is het even wennen om ineens middenin de uitgestrekte natuur te wonen van een reservaat in Frankrijk. Het heet hier Parc Naturel Régional des Causses du Quercy: 176.000 hectare aan bossen op kalksteenplateau’s, doorsneden door de diepe rivierdalen van de Lot en de Célé. Er wonen in dit gebied ongeveer 25.000 mensen.
Ter vergelijking: de provincie Utrecht is kleiner met 148.000 hectare en heeft 1,4 miljoen inwoners, dat is 56 keer zoveel. Dit hele grondgebied wordt, op een paar kleine stadjes en veel gehuchten na, bewoond door dieren. Wij hadden in het begin geen idee waarom onze honden toch steeds midden in de nacht grommend bij de deur stonden en vaak begonnen te blaffen “om niks”.
Totdat we een wildcamera in de tuin zetten en het een drukte van jewelste bleek te zijn ’s nachts. Op nog geen tien meter van ons slaapkamerraam stonden de reetjes de bladeren uit de bomen te vreten, kwamen dassen koekeloeren of er nog wat pruimen te halen vielen en waren vossen op zoek naar een lekker kippetje. Wisten wij veel. Inmiddels hebben we ook een horde wilde zwijnen langs de weg zien rennen, maar het is nog niet gelukt ze op camera te vangen. Het ding hangt nu wat verder van huis, in het dal, en ik heb goede hoop dat het één dezer dagen gaat gebeuren.
Wat we nooit op camera zullen gaan zien, is wat er ondergronds allemaal gebeurt. We weten inmiddels dat het hier vergeven is van de grotten en gangenstelsels. Grotten waarvan het plafond is ingestort en die een grote sinkhole vormen. De Igue van Crégols bijvoorbeeld, een heuvel verderop. Ik vraag me dan altijd af of ons huis niet per ongeluk ook op zo’n grot staat, die vroeg of laat implodeert. Dat je middenin de nacht met bed en al een meter of vijftig naar beneden stort. Zouden ze dat wel gecheckt hebben voordat ze begonnen met bouwen? Wie zal het zeggen? Grotten waar rivieren doorheen stromen, zoals de grote “tourist trap” Gouffre de Padirac. Je moet het een keer gezien hebben. Of rivieren die eerst bovengronds stromen en dan de diepte induiken, God weet waar naartoe.
Al die verschijnselen hebben een naam hier. Een igue, een gouffre, een cave, grotte, résurgence. En er bestaan dus mensen die ervan houden om dat allemaal te onderzoeken. Spéléologen. Die kunnen met bijvoorbeeld een kleurstof nagaan hoe het water stroomt. Een engere liefhebberij kan ik me niet voorstellen: met een zuurstoftank op je rug een koude donkere grot ingaan en dan ook nog afdalen in het water in die grot, dieper dan diep, smaller dan smal. Levensgevaarlijk is het want er wordt regelmatig een grotduiker uit zo’n gangenstelsel gehaald die het op de één of andere manier niet overleefd heeft. Dan ga ik toch liever postzegels verzamelen.
Wij snappen helemaal niks van al die waterlopen boven en onder de grond. Er is hier een bronnetje in de buurt, La Source de Font Nègre, waar vroeger water gehaald werd. Ze hebben er een trappetje in uitgehakt. Super helder water komt daar uit de grond omhoog borrelen. Die source staat halverwege de zomer droog. Logisch. Andere bronnetjes, waar het water uit de berg komt sijpelen, zijn juist nog heel lang vol water. De Trou Madame bijvoorbeeld, daar komt het water uit de rotsen en dat stroomt eigenlijk het hele jaar door kalmpjes naar de Lot. Behalve die ene keer dat het wekenlang geregend had en we een woest kolkende waterval aantroffen. Niks lieflijks meer aan, het was ontzagwekkend.
Een eind verder is een wandeling die voert langs de Perte du Cros. Le Cros is het beekje dat door het dal stroomt, en als je die volgt houdt het ineens op. Je ziet het water stromen maar het gaat op een bepaald punt niet verder. Bizar om te zien: vlak voor je voeten verdwijnt het dus ondergronds. Kilometers verderop laat -ie zich ineens weer zien, en die plek heet een résurgence. Een mooie résurgence is de Gouffre de Lantouy, daar komt ijskoud water bovengronds in een helderblauw meertje. Subtropische taferelen. De krater middenin het meertje schijnt veertig meter diep te zijn.
Maar de meest fascinerende vinden wij de Gouffre de L’Oule. Die ligt in een dal waar we nu al zeker vijf keer doorheen gewandeld hebben en elke keer gaan we even kijken of er water uit de gouffre komt. Je kijkt in een groot gat in de grond, en achterin op de bodem zie je een holte. Daar moet dus ook regelmatig een ondergrondse rivier tevoorschijn komen. Het is er altijd wel nattig, maar we hebben er nooit water in zien staan. Volgens vrienden van ons moeten we er gaan kijken als het een tijd geregend heeft, en als er rechts van de weg naar de grote supermarkt, in een bepaald dal, grote plassen water staan. ”Gegarandeerd dat er dan ook water uit de Gouffre de l’Oule komt. Onze buurman heeft het er een keer met volle kracht uit zien spuiten.” Dus toen wij vorige week onze grote boodschappen gingen halen en rechts een grote watervlakte zagen, wisten wij het: “We moeten op expeditie”.
Gewapend met rugzakken, camera, lunch, wandelstokken en honden togen wij de dag daarna dat pad weer af, een lastige route vol losliggende keien, een heel eind naar beneden. Vol verwachting. Hoorden we al water? Zou het alleen in het gat staan of ook stromen, of er zelfs uit spuiten?! Zouden we er wel in de buurt kunnen komen als er water uit komt? En waar stroomt het eigenlijk naartoe?
Leken zijn we! Want we hadden wéér niet het goede moment te pakken. Geen druppel water gezien. Het gat in de grond was droger dan droog. Terwijl wij -met de zandzakken paraat- wekenlang de vele stortbuien voorbij hebben zien trekken. Waar is al dat water dan gebleven?! Overal staat water, behalve in deze Oule. De hele expeditie was weer voor niks. Gelogen hebben ze, die zogenaamde vrienden. Zwaar teleurgesteld vervolgden we onze wandeling. Wanneer dán? Zijn we te vroeg? Of juist te laat?
We zijn waarschijnlijk de enige gekken in de wijde omtrek die hier een dagtaak van maken. Maar als je dit soort raadsels der natuur niet meer fascinerend vindt dan kunnen we net zo goed terug naar de Hollandse klei. We zullen doorgaan. We zullen niet rusten voordat we A: een wildzwijn in vol ornaat hebben vastgelegd met de nachtcamera en B: het water uit de Gouffre de l’Oule hebben zien spuiten. We kunnen trouwens ook die camera bij de l’Oule ophangen, bedenk ik me nu. Misschien vangen we dan wel twee vliegen in één klap en hoeven we niet weer vruchteloos op expeditie.
